برنج یکی از مهم‌ترین محصولات زراعی ایران است که تغذیه درست آن می‌تواند تا ۳۰ درصد عملکرد محصول را افزایش دهد. شناخت کود مناسب برای برنج، زمان صحیح مصرف و روش کاربرد آن، از کلیدی‌ترین عوامل موفقیت در کشت برنج محسوب می‌شود.
در این مقاله به شما می‌گوییم برنج در هر مرحله از رشد به چه نوع کودی نیاز دارد، بهترین ترکیبات برای تغذیه ریشه و خوشه کدام‌اند و از کجا می‌توان خرید کود مناسب را انجام داد.
🌱 نیاز غذایی گیاه برنج در مراحل مختلف رشد
برنج در طول رشد خود به سه عنصر اصلی (ازت، فسفر و پتاسیم) و تعدادی عناصر کم‌مصرف نیاز دارد.
این عناصر در هر مرحله از رشد نقش متفاوتی ایفا می‌کنند:
| مرحله رشد | نیاز اصلی | نوع کود پیشنهادی |
|---|---|---|
| آماده‌سازی زمین | فسفر و پتاسیم | سوپر فسفات تریپل، سولفات پتاسیم |
| رشد رویشی | ازت | اوره یا نیترات آمونیوم |
| خوشه‌دهی و گلدهی | پتاسیم و روی | سولفات پتاسیم، کلات روی |
| پر شدن دانه | ازت و سیلیس | نیترات آمونیوم، سیلیس محلول‌پاشی |
⚡ کود ازته برای برنج؛ راز رشد سریع و پرپشت
ازت مهم‌ترین عنصر برای رشد برنج است. این عنصر باعث سبزینگی برگ‌ها، افزایش فتوسنتز و رشد ساقه‌ها می‌شود.
کودهای ازته‌ی مؤثر برای برنج شامل موارد زیر هستند:
اوره (46% نیتروژن): رایج‌ترین و ارزان‌ترین کود ازته در ایران
نیترات آمونیوم: مناسب خاک‌های سرد و آبگیر
سولفات آمونیوم: برای مناطق گرم و خاک‌های قلیایی
🔸 زمان مصرف:
قبل از نشاکاری (۲۰٪)
۲۵ روز بعد از نشا (۴۰٪)
در مرحله خوشه‌دهی (۴۰٪ باقیمانده)
💡 نکته: استفاده زیاد از اوره در مرحله انتهایی باعث سبز ماندن ساقه و تأخیر در رسیدگی برنج می‌شود.
🌿 کود فسفره برای توسعه ریشه‌های قوی
فسفر به عنوان عنصر کلیدی برای رشد ریشه‌ها و جوانه‌زنی شناخته می‌شود.
در مراحل اولیه کاشت برنج، فسفر کمک می‌کند گیاه سریع‌تر مستقر شده و در برابر تنش‌های محیطی مقاوم شود.
بهترین کودهای فسفره برای برنج:
سوپر فسفات تریپل (TSP)
دی آمونیوم فسفات (DAP)
🔸 روش مصرف:
کود فسفره باید قبل از نشاکاری با خاک مخلوط شود تا در ناحیه ریشه قرار گیرد.
🌾 کود پتاسه برای پر شدن دانه و افزایش کیفیت برنج
پتاسیم نقش حیاتی در انتقال مواد غذایی، تنظیم آب گیاه و پر شدن دانه‌ها دارد. برنج‌هایی که پتاس کافی دریافت می‌کنند، دانه‌های درشت‌تر و کیفیت پخت بالاتری دارند.
بهترین کودهای پتاسه برای برنج:
سولفات پتاسیم: مناسب خاک‌های شور شمال ایران
کلرید پتاسیم: اقتصادی‌تر ولی در خاک‌های شور توصیه نمی‌شود
🔸 زمان مصرف:
در مرحله گلدهی و پر شدن دانه به‌صورت محلول‌پاشی یا سرک.
🌾 ریزمغذی‌ها؛ تقویت‌کننده عملکرد نهایی برنج
عناصر کم‌مصرف مانند روی، آهن، منگنز و مس تأثیر زیادی در عملکرد و کیفیت محصول دارند. کمبود آن‌ها باعث زردی برگ‌ها و کاهش خوشه‌دهی می‌شود.
بهترین ریزمغذی‌ها برای برنج:
سولفات روی (ZnSO₄)
کلات آهن (EDDHA)
سولفات منگنز (MnSO₄)
🔸 روش مصرف:
به‌صورت محلول‌پاشی بر روی برگ‌ها در زمان خوشه‌دهی بسیار مؤثر است.
🌿 کود آلی و بیولوژیک؛ راز خاک حاصلخیز و پایداری محصول
استفاده از کودهای آلی و بیولوژیک مانند کود دامی پوسیده، ورمی‌کمپوست و بیوفسفات باعث افزایش مواد آلی خاک، بهبود تهویه و افزایش جذب عناصر شیمیایی می‌شود.
🔸 ترکیب کود شیمیایی با کود آلی، بهترین راه برای داشتن زمینی پربار و پایدار است.
🧪 برنامه کودی پیشنهادی برای شالیزار برنج
| مرحله رشد | نوع کود | میزان تقریبی در هکتار |
|---|---|---|
| قبل از نشاکاری | DAP + سولفات پتاسیم | 100 کیلوگرم |
| رشد رویشی | اوره | 70 کیلوگرم |
| خوشه‌دهی | سولفات پتاسیم + سولفات روی | 50 کیلوگرم |
| پر شدن دانه | نیترات آمونیوم | 40 کیلوگرم |
🛒 نکات مهم در خرید کود برای برنج
هنگام خرید کود مناسب برای برنج، به نکات زیر توجه کنید:
آزمایش خاک: قبل از مصرف کود، وضعیت عناصر خاک را بسنجید.
خرید از برندهای معتبر: از کودهایی استفاده کنید که دارای مجوز جهاد کشاورزی باشند.
انتخاب ترکیب متعادل: استفاده‌ی هم‌زمان از ازت، فسفر و پتاس بهترین نتیجه را می‌دهد.
روش مصرف صحیح: از روش محلول‌پاشی برای جذب بهتر ریزمغذی‌ها استفاده کنید.
برندهای معتبر برای خرید کود برنج در ایران شامل یارا (Yara)، هاگرو (Hagro)، اگروتک (Agrotech) و گرین مکس (Greenmax) هستند.
💬 سخن آخر
پاسخ به این سؤال که کود مناسب برای برنج کدام است به نوع خاک، شرایط اقلیمی و مرحله رشد بستگی دارد.
اما ترکیب کودهای ازت، فسفر، پتاسیم و ریزمغذی‌ها در کنار استفاده از کود آلی، بهترین نتیجه را در افزایش عملکرد و کیفیت برنج می‌دهد.
اگر قصد خرید کود برای شالیزار خود را دارید، انتخاب برند معتبر و مصرف در زمان درست، راز موفقیت در تولید برنج باکیفیت است.
❓ سوالات متداول درباره کود مناسب برای برنج
1. بهترین زمان مصرف کود ازته برای برنج چه موقع است؟
در سه مرحله؛ قبل از نشاکاری، پس از پنجه‌زنی و هنگام خوشه‌دهی، تا جذب نیتروژن به بهترین شکل انجام شود.
2. آیا کود آلی برای برنج مفید است؟
بله، ترکیب کود دامی پوسیده با کودهای شیمیایی باعث بهبود ساختار خاک و افزایش حاصلخیزی زمین می‌شود.
3. چرا سولفات پتاسیم برای برنج توصیه می‌شود؟
چون در خاک‌های شور شمال ایران اثر منفی کلرید ندارد و به بهبود کیفیت برنج کمک می‌کند.
4. چه کود فسفره‌ای برای مرحله آماده‌سازی زمین مناسب است؟
کود دی آمونیوم فسفات (DAP) بهترین انتخاب است چون هم فسفر دارد و هم نیتروژن.
5. بهترین روش خرید کود برای برنج چیست؟
خرید مستقیم از مراکز معتبر کشاورزی یا فروشگاه‌های آنلاین تخصصی مانند تهران‌گرو (Tehrangrow) که محصولات برندهای معتبر را عرضه می‌کنند.
